“Yerli müqavimət hərəkatı və onların aparıcı üzvləri”
Xalq arasında “Ştul Mahmud” kimi məşhur olan Mahmud Əfəndiyev 1875-ci ildə Dağıstanın indiki Qurah rayonun Ştul kəndində anadan olmuşdur. Ştul onun doğulduğu kəndin adından götürülmüş təxəllüsüdür. Mahmudun atası Hacı Qasım bir neçə dəfə Məkkə ziyarətində olmuşdu, tanınmış din xadimi və alim idi. Anası İsli ali mədrəsə təhsili almış, ərəb dilində bir sıra tərcümələr etmişdi. El arasında ona “alim İsli” deyirdilər. Övladlarının təhsil almasına, dini və dünyəvi elmləri dərindən öyrənməsinə yaxından dəstək olan Hacı Qasım və İsli onun gələcək həyatında böyük rol oynamışdılar.
Öz biliyi və bacarığı ilə el arasında məşhurlaşan Ştul Mahmud bir müddət Cənubi Dağıstanın Kürə dairəsinin şəriyət məhkəməsində qazi işləmişdi. 1924-cü ildə şəriət məhkəmələri xalq məhkəmələri ilə əvəz olunur və Ştul Mahmud bir müddət rayon xalq məhkəməinin sədri vəzifəsində işləyir.
1918-ci ildə məşhur ləzgi qaçağı Hacı əfəndinin dəstəsi ilə birlikdə Qubaya gəlmiş və “Qanlı dərə”də erməni daşnaklarına qarşı döyüşlərdə yaxından iştirak etmişdir. 200 atlıya başçılıq etmiş Ştul Mahmud Xudat-Qusar cəbhəsində də döyüşmüşdü. Bəzi döyüş iştirakçıları onu “Ləzgi Mahmud” kimi xatırlayırdı.
