I Qarabağ müharibəsinin sonlarında 1993-cü il martın 27-də Erməni hərbi qüvvələri Ermənistanla Qarabağ arasında yerləşən strateji əhəmiyyətli region olan Kəlbəcər şəhərinə hücum əməliyyatı başlatmış və çoxlu sayda müharibə cinayəti törətmişlər. 1993-cü ilin aprelində Kəlbəcəri müdafiə edən Azərbaycan birləşmələrinin məhdud sayda olması, əsgərlərin yaralanması və hərbi texnika çatışmazlığı səbəbindən döyüş əməliyyatları uğursuz olmuşdur. Ermənilər dörd istiqamətdən həmçinin artıq ələ keçirilən Laçın dəhlizindən hücuma keçərək əraziyə nəzarəti bərqərar etmişlər. Martın 29-da erməni quldur dəstələri Kəlbəcər müdafiəçilərinin təchizat yollarını bağlayaraq bir neçə əsas yüksəkliyi, eləcə də ən yüksək zirvəsini– strateji Murovdağı ələ keçirdilər.
Aprelin 1-dən 2-nə keçən gecə minlərlə dinc sakin sərt hava şəraitinin olmasına baxmayaraq dağ keçidlərindən keçərək evlərini tərk etməyə məcbur olmuşlar. Ermənilərin Kəlbəcərdəki qəddarlığı mülki əhalini evlərindən zorla çıxarmaq, dinc sakinləri öldürmək və girov götürmək də daxil olmaqla, çoxsaylı müharibə cinayətləri ilə nəticələnmişdir. Beləliklə, aprelin 3-də erməni qoşunları Kəlbəcər şəhəri və rayonun bütün ərazisi üzərində nəzarəti bərqərar etdilər.
Kəlbəcərin alınması kəskin beynəlxalq reaksiyaya səbəb oldu. 1993-cü il aprelin 30-da BMT Təhlükəsizlik Şurası Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən dərhal çıxarılmasını tələb edən 822 saylı qətnamə qəbul etdi. Bununla belə, Kəlbəcər rayonunun işğalı 2020-ci ilin noyabrına qədər, II Qarabağ müharibəsi nəticəsində Azərbaycan əraziyə nəzarəti bərpa edənədək davam etdi.
Kəlbəcər döyüşü I Qarabağ müharibəsinin əsas epizodlarından biri oldu və münaqişənin sonrakı gedişatına təsir etdi. Tarixin bu faciəli səhifəsi Azərbaycanın başına gətirilən ağır sınaqların simvoluna çevrilərək minlərlə insanın yaddaşında dərin iz buraxdı.
