Xəzər dənizində Azərbaycana aid “Cəhənnəm adası” və ya “İlan adası” kimi tanınan “Nargin” adası (Böyük-Zirə adası) Bakı buxtasında, şəhərdən on kilometr cənubda çox kiçik – təxminən üç kvadrat kilometr ərazidə yerləşir.
XVII əsrdə ruslar, xüsusilə də kazaklar Bakı arxipelağına aid olan adaların əksəriyyətinin adlarını dəyişdirmişlər. 1719-cu ildə Rusiya İmperatoru I Pyotr bu adaya Fin körfəzində yerləşən Nargin adasına bənzədiyi üçün bu adı vermişdir.
Müxtəlif ilanların olduğu yer kimi məşhur olan ada Rusiya tərəfindən bir ölüm kampına çevrilmişdir. Əvvəlcə Çar Rusiyasısı, sonra isə Sovet hakimiyyətinın ilk illərində Birinci Dünya müharibəsi zamanı imperiya cəlladlarının girov götürdükləri türk əsgərləri, eləcə də türk-müsəlman kəndlərindən əsir götürülmüş 10 000-dən çox insan bu adada amansız işgəncələrə məruz qalaraq vəhşicəsinə öldürülmüşdür.
Adada türk tarixi baxımından 1914-1915-ci illərdə Sarıqamış döyüşlərində Anadolu kəndlərindən üç yaşlı uşaqlardan tutmuş, 80 yaşadək türk-müsəlmanların zorla girov götürülərək qətlə yetirilməsinə dair sənədlər, həmçinin aclıq, xəstəlik, zəhərli ilanların sancması ilə ölən və ruhi xəstəlik tapıb əldən düşən insanların şəkilləri Rusiyanın müxtəlif arxivlərində üzə çıxmışdır.
Nargin adasında tutulan on minlərlə əsirin bir qismi Azərbaycan türklərinin köməkliyi ilə oradan qaçırılmışdır. Bu məsələdə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, İsmayıl bəy Səfərəliyev, Murtuza Muxtarov və Əjdər bəy Aşurbəyovun fəaliyyətlərini xüsusilə qeyd etmək lazımdır. 1918-ci ilin sentyabr ayında Bakıya daxil olan Qafqaz İslam Ordusu əsirləri azad etsədə Nargin həbsxanasının qanlı tarixi bununla da bitməmişdir. 1920-ci ildə Bakıda hakimiyyətin bolşeviklər tərəfindən ələ keçirilməsindən sonra Azərbaycanın bir sıra dövlət və ictimai xadimləri, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətindən sonrakı fəalları, həm də Stalin repressiyası qurbanları Nargin və Bulla adalarında güllələmişdir.
1991-ci ildə Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi bərpa edildikdən sonra onun ilk adı özünə qaytarılaraq “Böyük Zirə” adlandırılır.
