Aslan bəy Əli ağa oğlu Qardaşov

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin dövlət xadimlərindən biri olan Aslan bəy Əli ağa oğlu Qardaşov 1866-cı ildə Zaqatala dairəsinin Çökəkoba kəndində anadan olmuşdur. Əvvəlcə Zaqafqaziya Müəllimlər Seminariyasında təhsil almış, daha sonra İstanbul Universitetində təhsilini davam etdirmişdir. Hüquq, maarif sahəsində çalışan Aslan bəy Qardaşov Dağıstandan II Dumaya üzv seçilmiş, 1917-ci ildən Müsavat partiyasının üzvü olmuş, 1918-ci il dekabrın 25-də yeni çağırılmış AXC Parlamentinin siyasi dustaqların amnistiyası üzrə yaratdığı komissiyanın üzvü olmuşdur. Aslan bəy Nəsib bəy Yusifbəylinin 1919-cu ilin martın 14-də təşkil etdiyi dördüncü Hökumət kabinetində Əkinçilik və Dövlət Əmlakı naziri vəzifəsini icra etmişdir.
1920-ci il aprelin 28-də bolşevik istilasından sonra istiqlal ideyalarına sadiq qalmış A.Qardaşov Zaqatala üsyanına rəhbərlik etmişdir. Həmin üsyan vaxtı Aslan bəyin 21 iyul 1920-ci ildə güllələndiyi söylənilsə də, bu haqda dəqiq məlumat yoxdur.

"Naxçıvan Came məscidi"

 Azərbaycanın görkəmli tarix-memarlıq abidələrindən biri də Naxçıvan şəhərində yerləşən Came məscididir. Şəhərin mərkəzində yerləşən Came məscidi XVIII əsrdə Məhəmməd Təqi tərəfindən inşa olunmuş, xalq arasında “Şəhər məscidi” kimi tanınmışdır. Məscid sovet hakimiyyətindən əvvəlki dövrlərdə şəhərin sosial-siyasi və ideoloji həyatında mühüm rol oynamışdır.
Ümumi sahəsi təxminən 1000 m² olan məscidin qərbdən giriş qapısının baş tərəfində kitabə qoyulmuşdur. Mərmər lövhə üzərində həkk edilmiş kitabənin mətnindən aydın olur ki, məscid naхçıvanlı Hacı Novruzun oğlu Xeyrül-Hac Hacı Məhəmməd Cəfər ağanın səyi ilə inşa edilmişdir.
təsvir olunur Məscid bir minarəlidir. Ermənilərin 1918-ci ildə Naxçıvanda yerli əhaliyə qarşı soyqırımı zamanı minarə top atəşi ilə zədələnmişdir. Görkəmli rəssam Bəhruz Kəngərlinin 1920-ci ildə naturadan çəkdiyi rəsmdə bu zədə aydın.
2007-ci ildə isə Came məscidi Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin tapşırığı ilə əsaslı şəkildə bərpa edilmişdir.

Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin və Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin birgə təşkilatçılığı ilə 28 May Respublika Gününə həsr olunmuş “Müsəlman Şərqinin ilk parlamentli respublikası tarixi tədqiqatlarda” mövzusunda Respublika elmi-praktik konfrans keçirilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının dövlət himninin səsləndirilməsi ilə başlanan konfransda soyqırımı qurbanlarının və torpaqlarımız uğrunda şəhid olmuş igid oğullarımızın xatirəsi 1 dəqiqəlik sükutla yad edilmişdir.
Cümhuriyyət fədailərinə həsr edilmiş qısa sənədli filimin nümayişindən sonra qonaqları salamlayan kompleksin direktoru Dr. Rəxşəndə Bayramova konfransın işinə uğurlar arzulayıb. O, bildirib ki, 1918-ci il mayın 28-də müsəlman Şərqində ilk demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlətin məhz Azərbaycanda elan edilməsi, yüksək sosial-mədəni, iqtisadi tərəqqiyə, vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına təkan verən çoxşaxəli islahatların bu məkanda gerçəkləşdirilməsi xalqımızın zəngin dövlətçilik ənənələrinə, yüksək milli qürura, yenilikçi düşüncə tərzinə malik olmasının parlaq təcəssümüdür.
Daha sonra çıxış edən Tarix fakültəsinin dekanı İbrahim Zeynalov vurğulamışdır ki, XX əsrin əvvəllərində müsəlman Şərqində bir çox Avropa dövlətləri üçün nümunə ola biləcək parlamentin yaradılması böyük tarixi əhəmiyyət daşıyan hadisə idi. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti kimi onun parlamenti də özünəməxsus tarixi yol keçib. Xalq Cümhuriyyəti parlamenti qısa müddətdə fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, onun gördüyü mühüm işlər Azərbaycan tarixində silinməz izlər qoyub. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti parlamenti bu gün xalqımızın qürur mənbəyidir.
Elmi məqalələr ilə çıxış edən tarixçi alim və tədqiqatçılar mövzu ətrafında fikir mübadilələri aparmışlar.
Qeyd edək ki, keçirilən konfransın əsas məqsədi Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tarixini, eləcə də XX əsr soyqırımı həqiqətlərini bir daha yada salmaq, regionda elm və tarixin inkişafına dəstək olmaq, həmçinin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin fəaliyyəti ilə bağlı araşdırma aparan alim və tədqiqatçıları bir araya gətirməkdir.

"Xurşidbanu Natəvanın ev-muzeyi"

Azərbaycanın görkəmli şairəsi, el arasında “Xan qızı” adı ilə tanınan Xurşidbanu Natəvana məxsus ikimərtəbəli ev Şuşa şəhərində yerləşən XVIII əsrə aid tarix-memarlıq abidəsidir. 1930-cu illərin əvvəllərində Azərbaycan vokal sənətinin banisi Bülbülün təşəbbüsü ilə Azərbaycanda yaradılan ilk uşaq musiqi məktəbi olan Şuşa Musiqi Məktəbi bu binada fəaliyyətə başlamışdır. 1984-cü ildən məktəb Şuşa şəhər Niyazi adına Uşaq İncəsənət Məktəbi adlandırılmışdır.
1987-ci ildə binada əsaslı təmir və bərpa işləri aparıldıqdan sonra Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin Xurşidbanu Natəvan adına Qarabağ filialı burada fəaliyyətə başlamışdır.
1992-ci ilin may ayının 8-də Şuşa şəhəri Ermənistan Respublikasının silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edildikdən sonra muzeydə toplanmış yüzlərlə nadir sənət incisi, rəsm əsərləri, xalçalar, miniatürlər, xatirə əşyaları, arxeologiya nümunələri işğalçılar tərəfindən dağıdılaraq qəsd edilmişdir.
Vətən müharibəsindən sonra Şuşa şəhərində aparılan bərpa və yenidənqurma işləri zamanı Xan qızı Natəvanın evinin köhnə üslubunun saxlanılması şərtilə bərpa edilməsi nəzərdə tutulmuşdur.

"Qala Arxeoloji-Etnoqrafik Muzey Kompleksi"

Qala Arxeoloji-Etnoqrafik Muzey Kompleksi 2008-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Bakının Xəzər rayonunun ərazisindəki qədim Qala kəndində yaradılmışdır. Dünyanın açıq səma altında yaradılmış nadir muzeyləridən olan Qala Arxeoloji-Etnoqrafik Muzey Kompleksidə e.ə. əvvəl III minillikdən bu günə qədər Qala kəndində yaşayan əhalinin həyat tərzi, kurqanlar, sərdabələr, yaşayış evləri, qədim qəsrin qalıqları, 5 məscid, 3 hamam və s. canlı olaraq qorunub saxlanılmışdır. Dulusçuluq, çörəkbişirmə sexləri orta əsrlərdəki kimi bu gün də fəaliyyət göstərir. Qala abidə kompleksində Tunc dövrünə aid qayaüstü və qayaaltı yaşayış məskənləri, qayaüstü təsvirlər, qədim özüllər, ibtidai divar qalığı, X-XIV və X-XV əsrlərə aid Xəzər dənizi və Bakı şəhəri istiqamətində iki yeraltı yol, XVIII əsrin yadigarı təndir , Qavaldaş, keramika, məişət və bəzək əşyaları, silah və sikkələr, qədim yaşayış kompleksinin konservasiya olunmuş qalıqları nümayiş etdirilir. 2011-ci ildə Qala Muzey Kompleksinin ərazisində Qala İnformasiya Mərkəzi, Etno-Ekoloji Mərkəz, Əntiq Əşyalar Muzeyi yaradılmış və karvansara-restoran fəaliyyətə başlamışdır.

 

Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin 2024-cü ilin II yarımili üçün təsdiq olunmuş tədbirlər planına əsasən, “Ustad dərsləri”nin keçirilməsi davam etdirilir. 18 May Beynəlxalq Muzeylər Günü ilə əlaqədar Soyqırımı Memorial Kompleksində ADMİU-nun Muzeyşünaslıq kafedrasının müdiri pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Yegənə Eyvazovanın iştirakı ilə “Muzeyşünaslığın inkişaf perespektivləri” adlı hibrid formatda “Ustad dərsi” təşkil olunub.

Daha sonra mövzu ilə bağlı Kompleks əməkdaşlarını maraqlandıran suallar ətrafında fikir mübadiləsi aparılmışdır.

18 May Beynəlxalq Muzeylər Günü ərəfəsində Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin Elmi Araşdırmalar, Ekspozisiya və Fond şöbəsinin əməkdaşı Nurcan Allahverdiyeva Naxçıvan Xatirə Muzeyinə ezam olunmuşdur.

Soyqırımı Memorial Kompleksində görülən işlər barədə məlumat verən N. Allahverdiyeva Quba rayonu ərazisində soyqırımı hadisələrinin baş verdiyi məkanların qeyd olunduğu yeni çapdan çıxmış 2 dildə (Azərbaycan və ingilis) xəritənin nümunələrini Naxçıvan Xatirə muzeyinə təqdim etmişdir.

"Azərbaycan Mülki Aviasiya Muzeyi"

Azərbaycan Mülki Aviasiya Muzeyi 2005-ci ilin aprel ayında “Azərbaycan Hava Yolları” Dövlət Konserni tərəfindən Azərbaycan Mülki Aviasiya Muzeyinin yaradılması haqqındakı qərara əsasən, 2008-ci ildə istifadəyə verilmişdir.
Mülki Aviasiya Muzeyi Milli Aviasiya Akademiyasının ərazisində yerləşən dördmərtəbəli tədris korpusunun nəzdində, I mərtəbədə yerləşir.
Muzey ekspozisiya və fond şöbəsindən ibarətdir. Muzeyin fondu muzey əşyalarının toplanması, mühafizə olunması, uçot-qeydiyyat işinin aparılması funksiyasını həyata keçirir. Muzeyin fondunda Azərbaycanın mülki aviasiyasının dünənini və bu gününün öyrənilməsində zəruri olan əyani vəsaitlər, qəzet materialları, əlyazmaları, qərar və sərəncamlar kimi dövlət sənədlərinin surətləri, fotoşəkillər, filmlər, bədii ədəbiyyat, təsviri sənət nümunələri və s. toplanmışdır. Onların ümumilikdə sayı 11045-dən artıqdır.
Muzey milli aviasiyamızın tarixinin və bugünkü inkişafının təbliği üçün ekskursiyalar həyata keçirir.

"Azərbaycan Təbabəti Muzeyi"

Azərbaycan Təbabəti Muzeyi Azərbaycan SSR Səhiyyə Nazirliyinin 162№ əmrinə əsasən 29 yanvar 1986-cı ildən fəaliyyətə başlamışdır. Azərbaycan Təbabəti Muzeyi Azərbaycan xalqının mədəni irsinin mühüm hissəsini, respublikanın tibb və səhiyyənin inkişaf tarixinin, habelə Azərbaycan alimlərinin vətən və dünya elmindəki nailiyyətlərini işıqlandırmaq və əks etdirmək məqsədilə təşkil olunmuşdur.
Muzey keçmiş Qaraşəhər müalicəxanasının binasında yerləşir. Bu müalicəxanada görkəmli dövlət xadimi Nəriman Nərimanov 1914-1917-ci illər arasında həkim kimi fəaliyyət göstərmişdir.
Muzeyin fondunda ümumilikdə 13 845 əşya saxlanılır və daim yeni materiallarla zənginləşir.
Azərbaycan Tibb Universitetinin tələbələri, Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun həkimləri, orta ixtisas tibb təhsili müəssisələrinin tələbələri, xarici qonaqlar və yerli vətəndaşlar müntəzəm olaraq muzeyi ziyarət edirlər.