Posted on

Quba şəhərində "Soyqırımı Memorial Kompleksi"nin əməkdaşı, Şərqşünas alim Sübhan Talıblı beynəlxalq jurnalda erməni vandalizmindən yazıb.

Şərqşünas alim beynəlxalq jurnalda erməni vandalizmindən yazıb

AMEA-nın akademik Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun aparıcı elmi işçisi tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Sübhan Talıblının “Historical and cultural heritage of Azerbaijan destroyed as a result of Armenian aggression” (Erməni təcavüzü nəticəsində dağıdılmış Azərbaycanın tarixi və mədəni irsi) adlı məqaləsi Türkiyədə nəşr olunan “Vakanüvis – Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi”ndə ingilis dilində çap olunub. 

Məqalədə Ermənistan Respublikasının və onu dəstəkləyən qüvvələrin hərtərəfli dəstəyi ilə təcavüzü nəticəsində dağıdılmış Azərbaycanın tarixi, maddi-mənəvi abidələri araşdırlır. Eyni zamanda Qarabağın tarixi, Qarabağ xanlığı, Qarabağın icitmai-siyasi, sosial-iqtisadi, mədəni-mənəvi vəziyyəti, Ermənistanın Azərbaycanın tarixi, mədəni-mənəvi abidələrinə qarşı terroru, İrəvanda erməni vandalizmi, işğal zamanı Qarabağda dağıdılmış türk-müsəlman, Alban abidələri, erməni vandalizmi nəticəsində dağıdılmış maddi-mənəvi abidələrlə bağlı beynəlxalq və regional təşkilatların mövqeyi, Azərbaycan Respublikasının atdığı addımlar və s. məsələlər tədqiq və təhlil edilir.

https://science.gov.az/az/news/open/30204

Posted on

Şəhidlərimizi ehtiramla anırıq.

27 Sentyabr – Anım Günü
Bu tarixi gün Prezident İlham Əliyevin 2020-ci il dekabrın 2-də imzaladığı “Azərbaycan Respublikasında Anım Gününün təsis edilməsi haqqında” sərəncama əsasən qeyd edilir.
27 sentyabr 2020-ci il səhər saatlarında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin genişmiqyaslı təxribat törədərək cəbhəboyu zonada yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini və yaşayış məntəqələrini iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlifçaplı artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutması nəticəsində Ermənistan ordusunun döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan ordusunun komandanlığı tərəfindən qoşunların bütün cəbhə boyu sürətli əks-hücum əməliyyatı başlaması barədə qərar verilmişdir. Qarşıdurmalar nəticəsində Ermənistanda hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik, Azərbaycanda isə hərbi vəziyyət və komendant saatı, 28 sentyabrda qismən səfərbərlik elan edilmişdir. Qarşıdurmalar qısa müddətdə sürətlə alovlanmış və İkinci Qarabağ müharibəsinə çevrilmişdir.
Ermənistan respublikası ilə 44 gün davam edən müharibə ərzində 4 oktyabrda Cəbrayıl, 17 oktyabrda Füzuli, 20 oktyabrda Zəngilan, 25 oktyabrda Qubadlı və 8 noyabrda Şuşa şəhəri işğaldan azad edilmişdir. Moskvada imzalanan müqaviləyə əsasən, noyabrın 10-u Bakı vaxtı ilə saat 01:00-dan etibarən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zonasında atəşin və hərbi əməliyyatların tam dayandırılması, 1 dekabradək Ermənistan qüvvələrinin Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan nəzarətindəki Azərbaycan ərazilərindən çıxarılması və Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşasının təmin edilməsi elan edilmişdir.
II Qarabağ müharibəsində torpaqlarımız uğrunda canlarından keçərək şəhidlik zirvəsinə ucalan qəhrəman övladlarımızı Hörmət və Ehtiramla anırıq!

Posted on

27 Sentyabr - Anım Günü ilə əlaqədar Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”ndə tədbir keçirilib.

Tədbirdə II Qarabağ savaşında iştirak edərək yaralanan qazimiz Taryel Ağasiyev və Soyqırımı Memorial Kompleksinin 20-yə yaxın əməkdaşı iştirak edib.
Tədbirdə şəhidlərimizin xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Kompleksin direktoru qazimizi, tədbir iştirakçılarını salamlayaraq Anım Gününün təsis olunması haqqında məlumat vermişdir. Kompleksin direktor müavini Mehriban Əliyeva məruzə ilə çıxış edərək bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin 2020-ci il 2- dekabr tarixli Sərəncamına əsasən, təsis edilən Anım Günü Vətən müharibəsində qəhrəmancasına döyüşmüş, ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğrunda canlarından keçmiş əsgər və zabitlərimizə, bütün şəhidlərimizə dərin ehtiramın ifadəsidir. Xalqımız Vətən uğrunda canlarını fəda etmiş qəhrəman şəhidlərimizin xatirəsini qürurla yad edir.
Daha sonra çıxış edən qazi Taryel Ağasiyev qeyd etmişdir ki, Respublikamızın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda gedən savaşda qəhrəmanlıq nümayiş etdirən əsgər və zabitlərimiz, arxa cəbhədə çalışan mülki insanlarımız, bütövlükdə xalqımız əzm və iradə, bir yumruq olaraq birlik və həmrəylik göstərmiş, düşmənə sarsıdıcı zərbələr endirmişdir.
Sonda qazi Taryel Ağasiyev ilə xatirə fotosu çəkdirilib.
Posted on

Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi“nin yaradılmasından 11 il ötür.

2007-ci ildə Quba şəhər stadionunda tikinti məqsədi ilə aparılan qazıntılar zamanı təsadüfən kütləvi məzarlıq aşkar edilmişdir. Milli Elmlər Akademiyasının Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitunun mütəxəssisləri tərəfindən aparılan tədqiqat nəticəsində məlum olmuşdur ki, buradaki insan sümükləri 1918-ci ildə ermənilər tərəfindən qətlə yetirilən yerli sakinlərə məxsusdur. Bu həqiqətləri dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasi, Azərbaycan xalqının gələcək nəsillərinin milli yaddaşının qorunması və soyqırımı qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyev 30 dekabr 2009- cu il tarixli sərancamı ilə Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi“nin yaradılmasına qərar vermişdir. Memorial Kompleks Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə 2012-2013-cü illərdə Quba şəhərində Qudyalçayın sol sahilində, keçmiş stadion ərazisində inşa edilmiş və 2013- cü il sentyabrın 18 də açılmışdır. Açılışda cənab prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva iştirak etmişlər.
Qeyd edək ki, Kompleksin ümumi sahəsi 3,5 hektardir və 5 hissədən ibarətdir. Kompleksin memarı isə türkiyəli memar Vahid Kasımoğludur.
Posted on

“Yerli müqavimət hərəkatı və onların aparıcı üzvləri”

Xalq arasında “Ştul Mahmud” kimi məşhur olan Mahmud Əfəndiyev 1875-ci ildə Dağıstanın indiki Qurah rayonun Ştul kəndində anadan olmuşdur. Ştul onun doğulduğu kəndin adından götürülmüş təxəllüsüdür. Mahmudun atası Hacı Qasım bir neçə dəfə Məkkə ziyarətində olmuşdu, tanınmış din xadimi və alim idi. Anası İsli ali mədrəsə təhsili almış, ərəb dilində bir sıra tərcümələr etmişdi. El arasında ona “alim İsli” deyirdilər. Övladlarının təhsil almasına, dini və dünyəvi elmləri dərindən öyrənməsinə yaxından dəstək olan Hacı Qasım və İsli onun gələcək həyatında böyük rol oynamışdılar.
Öz biliyi və bacarığı ilə el arasında məşhurlaşan Ştul Mahmud bir müddət Cənubi Dağıstanın Kürə dairəsinin şəriyət məhkəməsində qazi işləmişdi. 1924-cü ildə şəriət məhkəmələri xalq məhkəmələri ilə əvəz olunur və Ştul Mahmud bir müddət rayon xalq məhkəməinin sədri vəzifəsində işləyir.
1918-ci ildə məşhur ləzgi qaçağı Hacı əfəndinin dəstəsi ilə birlikdə Qubaya gəlmiş və “Qanlı dərə”də erməni daşnaklarına qarşı döyüşlərdə yaxından iştirak etmişdir. 200 atlıya başçılıq etmiş Ştul Mahmud Xudat-Qusar cəbhəsində də döyüşmüşdü. Bəzi döyüş iştirakçıları onu “Ləzgi Mahmud” kimi xatırlayırdı.
Posted on

1918-ci il soyqırımları zamanı erməni daşnaklarına qarşı fəal mübarizə aparan yerli müqavimət hərəkatının qəhrəmanlardan biri də 1880-ci ildə Quba qəzasının Qusar nahiyəsinin Hil kəndində anadan olmuş Hacıbaba Babayevdir.

O, həmin ildə baş vermiş hadisələr barədə xatirələrində deyir: “Amazasp  Qubaya   hücum edəndə kəndimizə kəhər at belində bir nəfər gəldi. Camaatı yığıb, özünün Əlibəy olduğunu bildirdi və xahiş etdi ki, əli silah tutan kim varsa döyüşə hazırlaşsın. Müsəlmanları qırmaq üçün Qubaya gələn ermənilərin qarşısını almaq lazımdır. Sonra o, başqa kəndlərə getdi.”

Bu çağırışdan  sonra  Hacıbaba  Babayev  Hil  kəndindən  Məhəmməd Hacıyev və  Gülməhəmməd  Mürşüdovun  başçılığı  ilə  yaradılan  200-dən çox silahlı  dəstəyə qoşularaq erməni daşnaklarına qarşı mübarizə aparmışdır. O,  Kuzunlu  Möhübəli əfəndi, Cağarlı  polkovnik  Hatəm ağa və Əlibəy Zizikski,  eləcə də Dağıstandan Əbdürrəhim əfəndinin dəstələri ilə birgə Digah  kəndi  yaxınlığında  “Qanlı dərə” adlanan  ərazidə  gedən  qızğın  döyüşlərdə erməni daşnak hərbi qüvvələrini darmadağın etmişlər.

Posted on

1918-ci il erməni-bolşevik birləşmələri tərəfindən soyqırımı həqiqətlərini araşdırmaq məqsədilə yaradılmış Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının toplamış olduğu bir sıra sənəd və materialların əksəriyyətini şahid ifadələri təşkil edirdi:

Dindirmə protokolu 1918-ci il, 9 oktyabr Bakı şəhəri

Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 443-cü maddəsinə uyğun olaraq şahid qismində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Polkovnik Vladimir Konstantinoviç Olonqren, 54 yaşım var, Bakıda, Aşurbəyov qardaşlarının Kamenistaya və Qoqol küçələrinin tinindəki 205-32 №-li evində yaşayıram. Bu ilin mart ayının 19-da, bazar ertəsi səhər saat 5-ə yaxın Aşurbəyovların evinə zabit formasında iki erməninin başçılıq etdiyi 20-25 nəfər silahlı erməni əsgəri daxil oldu. Bu dəstə üçüncü mərtəbədən başlayaraq evin bütün mənzillərini bir-bir gəzməyə başladı. Əli bəy Aşurbəyovun mənzilinə girərək və orada Berdan tipli tüfəngin patronlarının olduğu yeşiyi taparaq, ermənilər, heç nəyi salamat qoymadan, bütün mənzili dağıtmağa başladılar: mebeli, güzgüləri, çilçıraqları, saatları və digər əşyaları qundaqlarla sındırdılar və qiymətli əşyaları talan etdilər. Zabitlərdən ortaboylu birisi Əli bəyin xəz kürkünü geyindi və onun üstündən bir neçə əsgərin köməkliyi ilə öz forma şinelini geyə bildi və çıxıb getdi. Bu zabiti, eləcə də onun ucaboylu və həddən artıq arıq yoldaşını görsəm, tanıya bilərəm. Əli bəy Aşurbəyovun bütün ev avadanlıqlarından yalnız onun xalçalarını xilas etmək mümkün oldu. Sonradan bu evə dəfələrlə dəstədəstə ermənilər soxulurdu və hər dəfə mən onları dilə tutmalı olurdum ki, mənzillərə girməsinlər. Əli bəyin mənzilinin talan edilməsində iştirak edən ucaboylu zabit bütün evə baxdığı və burada müsəlmanları tapmadığı barədə mənə kağız verdi. Bu kağızı evə gələn erməni dəstələrinə göstərməli olurdum və onlar mənzillərə girmədən evdən uzaqlaşırdılar. Oxundu. İmza. Polkovnik Olonqren. Fövqəladə Təhqiqat komissiyasının üzvləri: Andlı iclasçı Məmməd Xan Təkinski, Prokuror köməkçisi А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 13, v. 14. Solmaz Rüstəmova-Tohidi –  Bakı. Mart 1918-ci il. Azərbaycan qırğınları sənədlərdə səh.250 https://soyqirim.az/books

Posted on

“Qədim Şabran: Orta əsrlərin şəhər mədəniyyəti arxeoloji tapıntılar kontekstində”

Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”ndə tarix üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Ümumi tarix və tarixin tədrisi texnologiyası kafedrasının müəllimi, arxeoloq Laçın Mustafayevin “Qədim Şabran: Orta əsrlərin şəhər mədəniyyəti arxeoloji tapıntılar kontekstində” adlı ustad dərsi təşkil olunmuşdur.
İlk olaraq torpaqlarımız uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin ruhu bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Tədbiri giriş sözü ilə açan Dr.Rəxşəndə Bayramova tədbir iştirakçılarını salamlayaraq 1918-ci il hadisələri, Kompleksin fəaliyyəti barədə ətraflı məlumat verib. Daha sonra çıxış edən“Çıraqqala-Şabran” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğunun direktoru Günel Pirquliyeva muzeylər arasında sıx əməkdaşlığın əhəmiyyətli rol oynadığını bildirmiş, ölkə başçısı İlham Əliyevin 22 oktyabr 2019-cu il sərəncamı ilə “Çıraqqala” və “Şabran” qoruqları birləşdirilərək “Çıraqqala-Şabran” dövlət tarix-mədəniyyət qoruğu yaradıldığını qeyd etmişdir. Şabran şəhərinin qalıqları arasından aşkar edilmiş maddi-mədəniyyət nümunələri, dəmir və dulusçuluq məhsullarından ibarət sərgiyə istinad edən arxeoloq Laçın Mustafayev Alban mədəniyyəti, şəhərsalma mədəniyyəti haqqında ətraflı çıxış edərək bildirmişdir ki, “Çıraqqala-Şabran” qoruğu 7 tarixi abidəni özündə birləşdirir. Onlardan üçü dünya əhəmiyyətlidir. Natiq vurğulamışdır ki, hər bir xalqın tarixi yaratdığı sənətkarlıq nümunələrində də öz təsdiqini tapır. Daş dövründən bu günə kimi bir-birini əvəz etmiş ictimai-iqtisadi formasiyalarda xalq sənətkarlığı nümunələri də inkişaf yolu keçib. Sadə əl əməyinə əsaslanan əşyalar, məişət avadanlıqları sonralar həmin dövrlərdən xəbər verən maddi-mədəniyyət nümunələrinə çevriliblər. Belə sənətkarlıq nümunələrindən sayılan dulusçuluq Azərbaycanda ən qədim istehsal sahələrindən biri sayılmaqla, öz əhəmiyyətini nəinki qoruyub saxlayıb, hətta bəşər mədəniyyəti inciləri sırasına qəbul edilib. Aparılan arxeoloji tədqiqatlar təsdiqləyib ki, dulusçuluq neolit dövrünün yadigarıdır. Təşkil olunmuş ustad dərsində 50-yə yaxın regionun tarixlə əlaqəli müəssisələrinin əməkdaşı, tələbə və gənclər, mədəniyyət işçiləri iştirak edib.
Qeyd edək ki, avqust ayının 1-dən etibarən Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksinin muzey hissəsində “Çıraqqala-Şabran” Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğuna aid sərgi nümayiş olunmaqdadır.

Posted on

"Mir Yaqub Mehdiyev"

Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının fəal iştirakçılarından olan Mir Yaqub Mehdiyev 1891-ci ildə Bakının Xırdalan qəsəbəsində anadan olmuşdur. O, 1909-cu ildə Aleksandropol Kommersiya Məktəbini bitirdikdən sonra təhsilini Peterburq Politexnik İnstitutunun İqtisadiyyat fakültəsində davam etdirmişdir.
Kəndlilər İttifaqının və Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Şurasının sədr müavini kimi ölkənin ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak edən Mir Yaqub Mehdiyev sonralar İttihad Partiyasının təşkilatçısı olmuş, partiyanın birinci və ikinci qurultaylarında Mərkəzi Komitə üzvü seçilmişdi. O, İttihad Partiyasını təmsil etməklə yanaşı Zaqafqaziya Seyminin üzvüdə seçilmiş və Zaqafqaziya Seyminin 1918-ci il 25 mart tarixli iclasında Cənubi Qafqazın müstəqil elan olunması tələbi ilə müsəlman fraksiyası adından ilk dəfə çıxış etmişdi.
1918-ci il mayın 26-da Zaqafqaziya Federasiyasının süqutundan sonra Azərbaycan Milli Şurasının üzvü olmuş, Milli Şuranın 1918-ci il noyabrın 19-da verdiyi “Azərbaycan Məclisi-Məbusanın təsisi haqqında qanun”una əsasən, seçkisiz Azərbaycan Parlamentinin tərkibinə daxil edilmiş və məclis üzvü kimi fəaliyyətə başlamışdır. Parlamentdə “İttihad” fraksiyasının üzvü olmuşdur. Mir Yaqub Mehdiyev Paris Sülh Konfransında (1919–1920) iştirak edən Azərbaycan nümayəndə heyətinin tərkibində yer almışdır. Eyni zamanda, Azərbaycanın müstəqilliyinin 1920-ci ilin yanvarın 11-də de-fakto tanınmasında da Mir Yaqub bəyin xidmətləri olmuşdur. Seym üzvü olarkən 1918-ci il mart hadisələrindən sonra ilk dəfə “Biz Rusiyadan ayrılıb müstəqil olmalıyıq “şüarını da ilk dəfə Mir Yaqub bəy səsləndirmişdi.
Mehdiyev 7 noyabr 1949-cu ildə Türkiyənin İstanbul şəhərində vəfat etmişdir. O, Feriköy məzarlığında dəfn edilmişdir.