Azərbaycan əsilli fransız yazıçısı Ümmbülbanu (Banin)

Muzeyin bölmələrindən birində yer alan Azərbaycan əsilli fransız yazıçısı Ümmülbanu Mirzə qızı Əsədullayeva 1918-ci il mart hadisələrinin şahidlərindəndir. O, “Qafqaz Günləri”avtobioqrafik romanında yazır:
Sosialist təmayüllü bir erməni təşkilatı “ölkəni kommunist çevrilişindən xilas etmək” şüarları ilə ölkədə hərbi diktatura yaratdı. Amma camaat arasında söhbət gəzirdi ki, bu təşkilatın başında elə bolşeviklərin özləri durur. Bir gecə saat 2-də dayəm frolen Anna məni yuxudan oyatdı… Bütün şəhərdə işıqlar kəsilmişdi, elektrik yox idi. Bu dəhşətli qaranlıqda hardan atıldığı məlum olmayan atəş səsləri gəlir, güllələr vıyıltıyla ötüb keçirdi. Uzaqdan pulemyotlardan atılan güllə qatarlarının şaqqıltısı eşidilirdi. Biz qorxu içində “daşnakların” (millətçi erməni partiyasının adı belə idi) evimizə gələcəyini gözləyir, ümidsiz halda evimizi necə dağıdacaqlarını, bizim özümüzü necə qıracaqlarını fikirləşirdik… Üzbəüz binada yaşayan erməni qonşularımız bizə öz evlərində sığınacaq təklif etdilər… Biz yalnız küçəni keçməli idik. Lakin hər tərəfdən aramsız yağan güllələr hətta bu qısa məsafəni də ölümcül təhlükəli edirdi. Amma Allahın bizə rəhmi gəldi. Ertəsi gün səhər biz evimizin qarşısında yük maşınlarının durduğunu gördük. Bədənləri patrondaşlarla dolanmış adamlar həmin maşınları pəncərələrimizdən atdıqları əşyalarla doldurdular. Çirkli hərbi paltarlar geyinmiş bu adamların görkəmi qorxu və nifrət hissləri aşılayırdı. Lakin bu iyrənc talançılıq səhnəsinə baxarkən biz yenə daxilən sevinirdik. Əgər bu vaxt biz orda – öz evimizdə olsaydıq bizim özümüzü də heç tərəddüd etmədən pəncərədən atacaqdılar…
1920-ci ildə hakimiyyət bolşeviklərin əlinə keçəndən sonra, ailə Azərbaycanı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Mühacirət yeri isə Fransa oldu. Banin Fransada təkcə romanları ilə deyil, həm də rus, ingilis, alman dillərindən gözəl bədii ədəbiyyat tərcüməçisi kimi məşhur idi.

Şahid ifadəsi- Sürəyya Məşədi Dadaş qızı

Muzeyin bölmələrindən birində yer alan Cavad qəzasının Xocalı kənd sakini, 18 yaşlı Sürəyya Məşədi Dadaş qızının 1918-ci ilin payızında Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinə uyğun olaraq şahid qismində verdiyi ifadəsini Sizlərə təqdim edirik: Erməni bolşeviklərin bizim kəndə basqını zamanı mən südəmər körpə qızım, iki azyaşlı qardaşım – 9 yaşlı Abbasəli və 6 yaşlı Abu Səmədlə, həmkəndlilərim Ənnanə Allahverdi qızı, Töhvə Məşədi Mikayıl qızı, Qönçə İbadulla qızı və südəmər oğlu, Ağakişi İbadulla oğlu ilə dağlara qaçaraq orada təpəliklərdə gizləndik. 8 nəfərdən ibarət erməni atlıları bizi taparaq atəş açdılar. Hamımız yerə yıxıldıq. Ermənilər çıxıb getdilər. Mən sol çiynimdən, sağ əlimdən və ayağımdan yaralansam da, sağ qaldım. Mənim qardaşlarım və körpəm də sağ idilər. Qalanlar ölmüşdülər. Mən çox əziyyət çəkirdim. Tezliklə həmin ermənilər geri qayıtdılar və özləri ilə gətirdikləri 4 nəfər müsəlmanı elə oradaca öldürdülər. Ermənilərə xahiş edir və yalvarırdım ki, məni güllələsinlər. Onlar razılaşmadılar və dedilər ki, məni ona görə sağ qoyurlar ki, müsəlman qardaşlarım məni görsünlər. Körpəmin və qardaşlarımın sağ olduğunu gördükdə isə onları elə mənim sinəmin üstündəcə doğrayıb qətlə yetirdilər. Həmkəndlim Qönçənin də körpəsi sağ qalmışdı, ermənilər onu da doğradılar. Məni Beştalı kəndindən olan müsəlmanlar tapdılar və öz kəndlərinə gətirdilər. Öldürülənlərin meyitini də onlar torpağa tapşırdılar.

Avropadan Qubadakı soyqırımı muzeyinə virtual səyahət

Skandinaviya Azərbaycanlıları Şurasının Finlandiya üzrə əlaqələndiricisi, “Azər-Türk” gənclər təşkilatının sədri Ülviyyə Cabbarova və Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin birgə təşkilatçılığı ilə “Finlandiya azərbaycanlılarının Azərbaycan muzeylərinə onlayn səyahəti” layihəsi çərçivəsində “1918-ci il Azərbaycanlıların soyqırımı” adlı seminar keçirilmişdir. Seminarın keçirilməsində məqsəd erməni vandalizminin iç üzünü göstərmək və soyqırımı hadisələrini tarixi faktlarla təbliq etmək olmuşdur. Seminarda Skandinaviya ölkələrində, o cümlədən Finlandiyada yaşayan azərbaycanlılar və həmin ölkənin vətəndaşları bundan əlavə İngiltərə, Fransa, Almaniya, Niderland, Amerika, Yunanıstanda yaşayan soydaşlarımız iştirak etmiş, Modiratorluğu Ülviyyə Cabbarova , məruzələri isə Soyqırımı Memorial Kompleksinin direktoru tarix üzrə fəlsəfə doktoru Rəxşəndə Bayramova və Kompleksin ingilis dilli mütəxəssisi Aygün Agamirzəyeva iştirakçılara 3 dildə təqdim etmişlər. Xatırladaq ki, Layihə digər qoruq və muzeylərin tanıdılması ilə davam edəcəkdir.

Finlandiyada Azərbaycan muzeylərinə virtual səyahət təşkil olunub.

Skandinaviya Azərbaycanlıları Şurasının Finlandiya üzrə əlaqələndiricisi, “Azər-Türk” gənclər təşkilatının sədri Ülviyyə Cabbarova və Quba şəhərində “Soyqırımı Memorial Kompleksi”nin birgə təşkilatçılığı ilə “Finlandiya azərbaycanlılarının Azərbaycan muzeylərinə onlayn səyahəti” layihəsi çərçivəsində “1918-ci il Azərbaycanlıların soyqırımı” adlı seminar keçirilmişdir. Seminarın keçirilməsində məqsəd erməni vandalizminin iç üzünü göstərmək və soyqırımı hadisələrini tarixi faktlarla təbliq etmək olmuşdur. Seminarda Skandinaviya ölkələrində, o cümlədən Finlandiyada yaşayan azərbaycanlılar və həmin ölkənin vətəndaşları bundan əlavə İngiltərə, Fransa, Almaniya, Niderland, Amerika, Yunanıstanda yaşayan soydaşlarımız iştirak etmiş, Modiratorluğu Ülviyyə Cabbarova , məruzələri isə Soyqırımı Memorial Kompleksinin direktoru tarix üzrə fəlsəfə doktoru Rəxşəndə Bayramova və Kompleksin ingilis dilli mütəxəssisi Aygün Agamirzəyeva iştirakçılara 3 dildə təqdim etmişlər.
Xatırladaq ki, Layihə digər qoruq və muzeylərin tanıdılması ilə davam edəcəkdir.

Əziz izləyicilər! "Soyqırımları insanlığa-bəşəriyyətə qarşı cinayətdir" layihəsi çərçivəsində Kombocada baş vermiş soyqırımı barədə qısa məlumatı Sizlərə təqdim edirik.

Bu soyqırımı cinayəti 1975-1979-cu illərdə Pol Pot hakimiyyəti dövründə ‘Qırmızı Xmerlər’ hərəkatının üzvləri tərəfindən törədilmiş dünya tarixinin ən qorxunc hadisələrindən biridir. Mao Tsze-dunu özlərinin idealı hesab edən “qırmızı xmerlər” “Kamboca tipli sosializm” qurmaq planını həyata keçirmək yolunda əsasən təhsilli və ixtisaslı 3 mln nəfər vətəndaşı məhv etmişlər. Ölkəni böyük bir həbs düşərgəsinə çevrmiş “qırmızı xmerlər” ağlagəlməz vəhşiliklər törətmişlər.
Pol Potun ‘sosializm qurmaq” planına uyğun olaraq bütün şəhərlər dağıdılmış, sənaye obyektləri və digər infrastruktur məhv edilmişdir. Pol Pot üçün heç bir şeyin, hətta insan həyatının dəyəri yox idi. Gülləyə qənaət etmək naminə insanları yaba, bel, yaxud başqa küt alətlər ilə öldürmüş, soyuqda dondurmuş və hər cür işgəncələrə məruz qoymuşdur. Qırmızı xmer terroru mahiyyət etibarilə digər kommunist ölkələrində baş vermiş terrorlarla oxşar olsa da, forma baxımdan daha dəhşətli və daha amansız olmuşdur. Pol Pot və onun kommunist dəstələri ölkədə diktatorluq yaratmış və yeni konstitusiyaya görə 1976-cı ildə krallıq ləğv edilmiş, aprel ayında isə N.Sianuk Xalq nümayəndələri məclisində istefaya göndərilmişdir.
Dörd il davam etmiş bu qanlı soyqırım Kamboca əhalisinin dörddə birini məhv etmişdir. Bu qanlı hadisə Vyetnamın ölkəyə girişi və Qırmızı Xmer ordusunu məğlub etməsi ilə sona çatmışdır. Demək olar ki, ölkədə yaşlı insan yoxdur, sağ qalanlar isə soyqırımın şahidləridir. Qırmızı Xmerlərin işgəncə məkanı soyqırımdan sonra muzeyə çevrilmişdır və bu kompleksi gün ərzində təxminən 500 insan ziyarət edir.

Mədəni irsimizin incilərindən-Azərbaycan xalçası Bu gün Azərbaycanda sənətkar xalçaçıların peşə bayramıdır. Bu münasibət ilə ölkəmizin bütün xalça sənətkarlarını və bu sahədə çalışan insanları təbrik edirik.

Azərbaycanın zəngin orlamentli xalçaları dünyada məşhurdur. Beləki dünyada mövcud olan 4 xalça qrupundan biri Azərbaycan xalça qrupudur ki, öz kompozisiya zənginliyi ilə digərlərindən fərqlənir. Xüsusilə Azərbaycan xalça qrupuna daxil olan Quba-Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid xalçalarda toxunduğu yerin təbiəti, qədimdən bəri burada yaşayan insanların tarixi, mədəniyyəti, inanc və etiqadları müxtəlif formalarda o cümlədən totem və simvollar şəklində əks olunmuşdur. Bu səbəbdən Azərbaycan xalçaları tək incəsənət nümunəsi kimi yox, həmçinin tarixi bir dəyər kimi qiymətləndirilir.
2010 cu ildə YUNESKO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 5-ci sessiyasında Azərbaycan xalçası bu mötəbər qurumun mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir.

Türkiyənin İğdır şəhərində Soyqırım abidəsi (türk. Iğdır Soykırım Anıtı) 1915-1920-ci illərdə bölgədə yaşayan erməni daşnaklar tərəfindən soyqırıma məruz qalmış günahsız dinc sakinlərin xatirəsinə ucaldılmışdır.

Xatırladaq ki, 1915-ci ildə Türkiyənin İgdir, Muş, Bitlis, Van və digər vilayətlərində erməni daşnakları tərəfindən dinc müsəlman sakinlərə qarşı insan təfəkkürünə sığmayan amansızlıqlarla soyqırımlar törədilmiş və minlərlə insan erməni vəhşiliyinin qurbanı olmuşdur.(Dəyərli tarixçimiz Firdovsiyyə Əhmədovaya tarixi fotoşəkli Kompleksə təqdim etdiyinə görə təşəkkürümüzü bildiririk.)

İrəvan xanlığı

Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi İrəvan xanlığı haqqında, İrəvan xanlığının XIX əsrin əvvəllərində yadelli işğalçılara qarşı qəhrəmancasına mübarizəsi, köçürmə və soyqırımı faktları barədə İrəvan xanlığı tədqiqatçısı, bu sahə üzrə bir çox məqalələr müəlllifi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Elçin Qarayev müraciətimizə əsasən Soyqırımı Memorial Kompleksi izləyiciləri üçün elmi məruzə təqdim etmişdir.Tarixçi alimə təşəkkürümüzü bildirir, fəaliyyətində uğurlar diləyirik. Məruzəni və Elçin Qarayev tərəfindən yazılmış məqalələr barədə məlumatların yerləşdirildiyi linki Sizlərə təqdim edirik.
İstifadə olunan fotoşəkillər İrəvan xanlığının yeganə varisi Amir Ali Sardari Iravaninın kolleksiyasına aiddir. Təşəkkürlər